sen

1. Być, zdawać się snem «być, zdawać się czymś niezwykłym, pięknym, nieuchwytnym, nierealnym»: Ponownie ogarnęło go uczucie, że wszystko, co się dzieje, jest snem (...). Z. Kossak, Przymierze.

2. Chodzić, mówić, żyć itp. jak we śnie «chodzić, mówić, żyć itp., nie zdając sobie jasno sprawy z tego, co się dzieje, nie być w pełni przytomnym»: Wielu ludzi żyje jak we śnie. Wstają rano na sygnał budzika, wykonują rutynowe czynności w łazience. Nawet w pracy zachowują się automatycznie. K. Ostrowska, Sukces.

3. Ciężki sen «sen męczący, niedający wypoczynku»: Zbudził się z ciężkiego snu, oblany potem, z sercem w krtani. J. Andrzejewski, Popiół.

4. Coś (jest) jak zły sen «coś jest okropne, męczące, uciążliwe»: Powrót do domu był jak zły sen, szybko zrobiło się ciemno, w dodatku zaczęło padać (...). Roz tel 1997.

5. Coś odbiera komuś sen; coś płoszy, spędza komuś sen z oczu, spędza komuś sen z powiek «coś nie daje komuś spać, nie pozwala zasnąć martwiąc, dręcząc, niepokojąc kogoś»: Miłość i pożądanie wprawiły mnie w stan maniakalny, odbierały sen, wytrącały z równowagi. J. Brzechwa, Opowiadania. Sama myśl, że miał on stać się głównym spadkobiercą rodu, spędzała jej sen z powiek. Obawiała się, iż lekkomyślnie zaprzepaści mienie rodowe (...). Z. Kosidowski, Opowieści.

6. Głęboki, mocny, twardy sen «sen, z którego trudno kogoś obudzić»: Wszystko stało się spokojniejsze, prostsze, poczułem ulgę i spokój, zapadłem w głęboki sen (...). R. Antoszewski, Kariera.

7. Niknąć, przeminąć, zniknąć jak sen «niknąć, przeminąć bardzo szybko, bezpowrotnie, nie pozostawiając żadnych śladów»: Krótki ślub – Anna nie miała ślubnej sukni – potem pożegnalny obiad w willi Grazzich, wszystko przemijało szybko i jak sen. J. Iwaszkiewicz, Nowele.

8. Pamiętać, słyszeć, widzieć jak przez sen «pamiętać, słyszeć, widzieć niedokładnie, niejasno, niewyraźnie»: Drewniany dom z drugiej strony został na krótko przed wojną starannie wyremontowany i wprowadził się tam młody rabin Jeruchim, przystojny, z czarną brodą. Jego żona w peruce chodziła, dzieci pamiętam jak przez sen. H. Grynberg, Drohobycz.

9. Piękny jak sen «bardzo piękny»: Noc była piękna jak sen (...). K. I. Gałczyński, Poezje.

10. Płytki sen «sen, z którego można się łatwo wybudzić»: Z płytkiego i przerywanego snu nad ranem, gdy nasenny proszek przestał działać, więc ze snu, który był mało pożywny, rozbudził się ostatecznie przed siódmą (...). J. Andrzejewski, Miazga.

11. Spać, usnąć, zasnąć snem sprawiedliwego «spać, zasnąć mocno, spokojnie»: (...) uspokojony, rozgrzany własną odwagą, zasypia snem sprawiedliwego. K. Kofta, Wychowanie.

Fabryka snów zob. fabryka.

Sen komuś klei, zamyka, skleił oczy, powieki zob. oko 40.

Spać snem wiecznym, nieprzespanym zob. spać 8.

Wybić kogoś ze snu zob. wybić 3.

Wybić się ze snu zob. wybić się 3.

Zasnąć, usnąć snem wiecznym zob. zasnąć.